سنگ شناسی و ژئوشیمی توده های نیمه نفوذی منطقه خوشینه (شمال شرق بیرجند)

منطقه مورد مطالعه در 32 کیلومتری شمال شرق بیرجند و در زون ساختاری زمین درز سیستان قرار دارد. واحدهای سنگی منطقه عبارتند از: شیل و ماسه سنگ (فلیش های پالئوژن)، توده های آذرین نیمه نفوذی با سن الیگوسن ـ ائوسن و متافلیش های حاصل از نفوذ توده های آذرین. توده های نیمه نفوذی که با عنوان توده های نیمه نفوذی خوشینه معرفی شده اند دارای بافت غالب پورفیری با زمینه میکروگرانولار هستند. این واحدها بر اساس کانی شناسی مدال و آنالیز شیمیایی، گرانودیوریت معرفی شده اند. کانی های موجود در آنها پلاژیوکلاز، آلکالی فلدسپار، آمفیبول و بیوتیت می باشند. فراوان ترین کانی این سنگ ها پلاژیوکلاز بوده که بعضی از آنها دارای منطقه بندی و ماکل آلبیتی هستند. در مقاطع نازک میکروسکوپی دگرسانی های پروپلیتیک، سرسیتیک، پتاسیک و سیلیسی شدن مشاهده می شود. شواهد پتروگرافی و نتایج حاصل از آنالیز شیمیایی نشان می دهند که توده های گرانودیوریتی خوشینه کالک آلکالن و از نوع i بوده و بر اساس پذیرفتاری مغناطیسی و آنالیز شیمیایی متعلق به سری مگنتیت می باشند. قرارگیری منطقه مورد مطالعه در پهنه برشی کوچ باعث ایجاد فضاهای باز لوزی شکل شده، که کاهش فشار ایجاد شده باعث تسریع صعود ماگما گردیده است، ماگما ضمن صعود و آغشتگی با پوسته و نهایتاً سرد شدن در نزدیکی سطح زمین توده های نیمه نفوذی خوشینه را ایجاد کرده است. مجاورت این توده با فلیش های پالئوژن دگرگونی ضعیفی در حد ابتدای رخساره ی آلبیت ـ اپیدوت ـ هورنفلس در آنها ایجاد کرده است. بالا بودن نسبت lree/hree، نسبت sr/y (9/59)، مقدار sio2 (6/68) وفقدان آنومالی منفی eu نشان می دهد که توده ها ی نیمه نفوذی خوشینه، شبه آداکیتی بوده که پس از برخورد ورق قاره ای افغان به ورق قاره ای لوت، احتمالاً در اثر فرآیند صعود استنوسفر و نازک شدگی پوسته قاره ای (dellamination) در ائوسن ـ الیگوسن ایجاد شده است.